Yazar, eğitimci ve Türkiye Öğretmenler Sendikası eski Başkanı Fakir Baykurt’u anmak için yapılan Fakir Baykurt Günleri’nin onuncusu dün başladı.
Fakir Baykurt Kültür ve Sanat Derneği (FAKİR-DER) öncülüğünde düzenlenen Fakir Baykurt Günleri dün başlarken, etkinlikler kapsamında Burdur Öğretmen Evi Önündeki Fakir Baykurt kavşağı’ndan Burdur Atatürk Anıtına kadar bir yürüyüş düzenlendi. Düzenlenen yürüyüşe Fakir Baykurt’un kızı Işık Baykurt’un yanında yazar Yüksel Pazarkaya, FAKİR-DER üyeleri ve Fakir Baykurt’un birçok arkadaşı katıldı.
Etkinlikler kapsamında bugün ve yarın, “Halk Kültürü ve Edebiyatımızda Köy”, “Demokratik Örgütlenme Kültürü ve Sivil Toplum Bilinci”, “Gençlik ve Okuma Kültürü”, “Eğitim Kültür ve Sanat Politikaları” başlıklı toplantılar yapılacak. Fakir Baykurt Günleri’nde bugün ayrıca “Tırpan” isimli tiyatronun gösterimi yapılırken, yarın da Pınar Sağ ve Tolga Sağ bir konser verecek.
FAKİR BAYKURT KİMDİR?
Türk edebiyatının önde gelen yazarlarından Fakir Baykurt 11 Ekim’de Almanya’nın Essen kentinde öldü. Cenazesi, 1977’den beri yaşadığı Duisburg’da düzenlenen bir törenden sonra İstanbul’a getirilerek Zincirlikuyu Mezarlığı’nda toprağa verildi. Edebiyatta gerçekçi yaklaşımı benimseyen Fakir Baykurt 1929’da Burdur’da doğdu. 1943’te Akçaköy İlkokulu’nuı, 1948’de Gönen Köy Enstitüsü’nü bitirdikten sonra köy öğretnmenliği yaptı. 1955’te Gazi Eğitim Enstitüsü’nü bitirdi; Sivas, Hafik ve Şafşat’ta Türkçe öğrtemeni olarak çalıştı. Demokrat Parti döneminde öğretmenlikten alınarak pasif bir göreve getirildi. 1958’de Cumhuriyet gazetesinde yayımlanan ilk romanı Yılanların Öcü nedeniyle hakkında kovuşturma açıldıysa da takipsizlik kararı verildi. 1960 İhtilali’nden sonrailköğretim müfettişliğine getirildi. 1962-63 yıllarında ABD Bloomington ındiana Üniversitesi’nde ders araçları konusunda uzmanlık eğitimi gördü. Türkiye Öğretmenler Sendikası’nın (TÖS) kuruluş çalışmalarına katıldı ve başkanlığını yürüttü. Türkiye Öğretmenler Dernekleri Milli Federasyunu (TÖDMF) genel başkanlığına seçildi. Türkiye çapındaki ilk öğretmenler boykotunda (1969) bir kez daha açığa alındı. 1971’deki askeri müdahaleden sonran uzun süre tutuklu kaldı. Milli Folklor Enstitüsü uzmanlığı, ODTÜ halkla ilişkiler ve yayın müdürlüğü, Kültür Bakanlığı danuşmanlığı (1978) görevlerinde buluındu. 1979’da Duisburg’a gönderilerek Yabancı Çocuk ve Gençlerin Teşviki ve Bölgesel Çalışma Kurumu’nda eğitim uzmanı olarak çalıştı. 1996’da emekli oldu. Fakir bAykurt edebiyat yaşamına şiirle başladı (1945). Şiirlerini, toplumcu gerçekçibir yaklaşımla yazdığı kısa öyküler ve köy notları izledi. Yeditepe, Yücel, Varlık, Fikirler, Kaynak, İmece, Yazın, Sanat Olayı, Cumhuriyet, Evrensel, Yön yazılarını yayınladığı dergi ve gazatelerden bazılarıdır. Baykurt, 1955’te çıkan ilk kitabı Ç’de, Seçilmiş Hikâyeler ve Beraber dergilerinde yayınladığı öykülerini topladı. Sonraki öykü kitapları Efendilik Savaşı (1959), Cüce Muhammet (1964), Anadolu Garajı (1970), İçerdeki Oğul (1974), ile Yılanların Öcü (1959), Irazcanın Dirliği (1961), Tırpan (1970) gibi romanlarında köy yaşamını, köylünün bilincinde ve bilinçaltındaki isteklerini, tepkilerini ve çelişkilerini yansıttı. Bunu yaparken halka mal olmuş deyiş özelliklerine ve deyimlere de yer verdi. Bir dönem göç sorunun ele alarak Almanya’daki Anadolu insanının değişim süreci içinde yeniden biçimlenmesinin getirdiği sıkıntıları, farklı bir kültüre uyum sağlamak için gösterilen çabaları çok boyutlu bir şekilde Aktardı. Yapıtları edebi değerinin yanı sıra toplumbilim ve halkbilim yönünden zengin bir kaynak olarak da görülen Baykurt’un kuiandığı dil doğal, yalın, şiirsel bir halk Türkçesi olarak değerlendirildi. Tırpan’la 1970 TRT ve 1971 TDK ödüierini, Can Parası (1973) ile Sait Faik Hikâye Armağanı’nı, Kara Ahmet Destanı’yla Orhan Kemal Roman Armağanı’nı kazanan yazarın Yılanların Öcü adlı yapıtı 1961’de Metin Erksan, 1985’te Şerif Gören tarafından filme çekildi.
ESERLERİ:
ROMAN:
Yılanların Öcü (1954), Irazcanın Dirliği (1961), Onuncu Köy (1961), Amerikan Sargısı (1967), Tırpan (1970), Köygöçüren (1973), Keklik (1975), Kara Ahmet Destanı (1977), Yayla (1977), Yüksek Fırınlar (1983), Koca Ren (1986), Yarım Ekmek (1997).
ÖYKÜ:
Çilli (1955), Efendilik Savaşı (1959), Karın Ağrısı (1961), Cüce Muhammet (1964), Anadolu Garajı (1970), On Binlerce Kağnı (1971), Can Parası (1973), İçerdeki Oğul (1974), Sınırdaki Ölü (1975), Gece Vardiyası (1982), Barış Çöreği (1982), Duirsbug Treni (1986), Bizim İnce Kızlar (1992), Dikenli Tel (1998).
TOPLUM-EĞİTİM YAZILARI:
Efkar Tepesi (1960), Şamaroğlanları (1976), Kerem ile Aslı (1974), Kale Kale (1978).
ÇOCUK KİTAPLARI:
Topal Arkadaş, Yandım Ali, Sakarca, Sarı Köpek, Dünya Güzeli (1985), Saka Kuşları (1985).
ŞİİR:
Bir Uzun Yol.
ÖDÜLLERİ:
1958 Cumhuriyet Gazetesi’nin Yunus Nadi Roman Armağanı Irazca’nın Dirliği ve Yılanların Öcü ile
1970 TRT Öykü Ödülü Sınırdaki Ölü ile
1970 TRT ve 1971 Türk Dil Kurumu Roman armağanları Tırpan ile
1974 Sait Faik Öykü Armağanı Can Parası ile
1978 Orhan Kemal Roman Armağanı Kara Ahmet Destanı ile de
1980 Avni Dilligil Tiyatro Ödülü
1984 Berlin Senatosu Çocuk Yazını Ödülü Almanca!ya çevrilen Barış Çöreği ile
1985 Alman Endüstri Birliği (BDİ) Yazın Ödülü Gece Vardiyası ile
