Yıllardır plastik eşyaların sağlıksız olduğu ve bunların geri dönüşüm açısından da hiç uygun olmadığı gibi tespitler ve yorumlarla karşılaşırız ve dolayısıyla da kafamız karışır hep. Acaba gerçekten de zararlı mıdır plastik eşyalar ve de bunların faydası yok mudur hakikaten insanoğluna? Bu konuda küçük bir araştırma yaptığımızda karşımıza aşağıda yazılan noktalar çıkıyor. Bunları okuduktan sonra kendiniz karar verin bakalım bu madde günlük yaşamımıza nasıl bir katkıda bulunuyor.

PLASTİKTEN ÖNCESİ VE PLASTİĞİN ÇIKIŞI

Binlerce yıldır insanlar, hayatlarını daha kolay ve daha konforlu hale getirmek için çeşitli malzemeler kullanmışlardır. İlk olarak taş, tahta ve kemik gibi doğal malzemeler kullanılmıştır. Son 200 yılda, lastik, reçine ve kauçuk diğer çok yönlü malzemeler bulunarak, geliştirilmiştir. İlk plastik 1862 yılında Alexander Parkes tarafından icat edilmiş, aynı yıl Uluslararası Büyük Londra Fuarı’nda sergilenmiş ve mükemmellik ödülü verilmiştir. Bu yeni malzeme kalıplanabilir, güçlü ve esnek yapıya sahiptir. Bu sürecin ardından başka tür plastik çeşitleri geliştirilmiş ve kullanımı yaygınlaşmıştır. İlk plastikler sadece kahverengi veya siyah (Bakalit) olarak yapılmış ancak 1930’lu yıllarda, ‘Amino Plastik’ icat edilerek, parlak renklerde kullanılmaya başlanmıştır. Bugün yaklaşık olarak 50 farklı plastik türü mevcuttur.

Plastikler genel olarak ambalaj maddeleri olarak bilinir ve bunların çevreye zararlı olduğu propogandası yapılır hep. Ancak aşağıda yazılanları okuduğunuzda göreceksiniz ki durum hiç de öyle değildir ve plastiğin çok daha önemli birçok yararı vardır insanoğlunun hayatında (en azından onun yerine geçebilecek yenisi bulunana kadar)

PLASTİĞİN KULLANIM ALANLARI VE FAYDALARI

Plastikler yaşamımızla ilgili olarak “sağlık, temizlik, nakliye ve ulaşım, ısınma, enerji” gibi birçok alanda yer almaktadır:

Sağlıklı Dünya: Son yıllarda, sağlık alanında plastik çok büyük önem arz etmektedir. Günümüzde, sağlık alanında; serum torbalarından tek seferlik şırıngalara, yapay kalp kapakçıklarından eklemlere, ilaç kutularından ilaç ambalajlarına, çocuk emziklerinden biberonlarına kadar geniş bir alanda plastik malzemeler bulunmaktadır.

Temiz Dünya: Az gelişmiş ülkelerde, temiz su kaynaklarına insanlar rahat ulaşamamaktadır. Bu nedenle, ölümlerin %35’inin mikroplu suların kullanımından kaynaklandığı bilinmektedir. Günümüzde, hafif, esnek, sağlıklı ve az maliyetli plastik borular sayesinde temiz su kaynaklarına insanlar daha rahat ulaşmaktadır. Tarımsal alanda sulama boruları, sera örtüleri ve benzerlerinin kullanılması ile üç kat fazla tarımsal verimlilik elde edilmiştir.

Plastikle daha hafif bir dünya: Plastik, kişisel olarak harcanan enerjinin tasarruf edilmesine yardımcı olabilir! Plastik ambalaj, alınan ürünlerin daha hafif ve kolay bir şekilde taşınmasına yardımcı olur. Plastiklerin kullanılmaması ambalaj ağırlığı ortalama dört katına, harcanan enerji miktarı iki katına, ambalaj hacimleri de iki buçuk katına çıkar. Son yapılan geliştirmelerle ambalaj birim ağırlıkları yaklaşık olarak %28 azaltılmıştır.

Plastikler ile daha sıcak bir dünya: Plastik yalıtım, sıcak veya soğuk hava kaybını % 70 düzeyinde engelleyerek, evlerde veya okullarda daha sıcak veya soğuk halde kalmasını sağlayarak, enerji verimi de sağlamaktadır. Binalarda plastiklerle ısı yalıtımı uygulanması sayesinde ortalama CO2 emisyonunda 10-40 kat tasarruf sağlanır; bu da %40-60 tasarrufa tekabül eder.

Rüzgarın gücünü plastik ile yakalıyoruz: Plastik olmadan rüzgarın gücünden yararlanabilmek imkansızdır. Bu çevre dostu enerji kaynağının değerlendirilmesinde; rüzgar türbini kapaklarında ve kollarında özel plastikler kullanılmaktadır.

Plastik sayesinde daha az yakıt ile daha uzaklara uçulabiliyor: Plastikler uçak parçalarının yerine de yaygın olarak kullanılır. Airbus A380’nin rüzgar kutularında plastik fiber kompozitlerin kullanılması uçak ağırlığını 1, 5 ton azaltır. Böylece uçak, aynı miktarda benzin ile daha uzun mesafe uçabilir, daha fazla yük taşıyabilir ve enerji verimliliği sağlar.

Plastik ile daha hafif arabalar üretiliyor: Otomobil üretimi için plastik ideal bir malzemedir. Modern bir orta sınıf otomobil yaklaşık olarak %11 plastik malzeme bileşenleri içerir. Bu da daha az ağırlık, daha az yakıt tüketimi ve dolayısıyla daha az CO2 emisyonu demektir. Batı Avrupa’da otomotiv sektörü plastik üretimi için ortalama yılda 3, 25milyon tona eşdeğer petrol kullanılmaktadır; buna karşılık otomotiv sanayisinde kullanılan hafif plastik parçalar sayesinde yakıt verimliliğinden yılda 12 milyon ton petrol tasarruf edilebilir. Bu da aynı zamanda, CO2 emisyon oranının 30 milyon ton düşmesi anlamına gelir. Ortalama olarak her aracın 100km’de 4, 8litre az yakıt tüketmesi, kilometrede 120g daha az CO2 salınması anlamına gelir.

Güneş Enerjisi ve plastik: Güneş enerjisinden plastik olmaksızın yararlanmak imkansızdır. Güneş panelleri plastikten yapılmaktadır ve bu sayede güneş enerjisi ucuz, çevre dostu ve yüksek verimli bir enerji kaynağıdır!

Plastik ambalaj, yakıt tasarrufu sağlar: Plastik kargo konteynerlerin kullanıldığı bir kamyonun ihtiyacı olan yakıt miktarında önemli ölçüde azalma olur. Daha hafif olan konteyner ise daha az yakıt tüketimi demektir!
Plastik ile daha soğuk saklama: Bugünün buzdolaplarının yalıtım sistemlerinde yiyecek ve içeceklerin daha uzun süre taze veya soğuk kalması için plastik kullanılmaktadır ve daha az enerji harcanmaktadır.

Daha az enerji ile daha çok ışık: Yenilikçi teknoloji ve özel plastik lensler bugünün LED’lerinde kullanılmaktadır, bu da aynı enerji ile iki kat parlaklık demektir

PLASTİK SAĞLIĞA ZARARLI MIDIR? NELERE DİKKAT ETMELİYİZ?

Plastikler sağlığa zararlı değildir. Plastikler toplum tarafında inanıldığı gibi zararlı olsaydı kısıtlanması hatta yasaklanması söz konusu olurdu. Gıda ile temas eden ürünlerin kontrol yetkisi Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı’ndadır. Üretim yapılan tesisler ise sürekli olarak iş ve işçi sağlığı yetkilileri tarafından denetlenmektedir. Tüm hammadde analizleri Ankara İl Kontrol Laboratuarı ve Hıfzıssıhha tarafından yapılmaktadır. Gıda ile temasta bulunan ürünler ile ilgili olarak kişilerin, kullanılan ürünlerde dünya standardı olan ISO 2200:2005 Gıda Güvenliği Sertifikası’na (Food Safety Certificate – HACCP) sahip olmasına önem vermeleri gerekmektedir. Şirketlerin bu belgelere sahip olup olmadığı, ürün etiketlerinde, ürün ambalaj yazılarında, şirket kataloğunda, şirket internet sitesinde rahatça görülebilir veya ilgili firmayı aranarak bu belgelere sahip olup olmadığı sorulabilir. Ürünü kullanılan firmaların bu kriterlere ve belgelere sahip olup olmadığını incelemek sağlıklı kapların tercihinde yeterli olacaktır.

Özellikle Türkiye’de AB ile uyum sürecinde 1998 yılında başlayan gıda tüzüğüne göre plastik ambalaj ve kapları üretenlerin Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı’ndan gıda sicil sertifikası ve üretim izni alması gerektiği belirtilmiştir. Fakat birçok market ve pazarda satılan plastik ürünler menşei belirsiz hammaddelerden hijyen şartlarına uygun olmadan, “kayıt dışı” adı verilen merdiven altı atölyelerde insan sağlığını tehdit ederek üretilmektedir ve haksız rekabete neden olmaktadır. Halkın alım gücünün düşük olduğunu bilen kötü niyetli üreticiler, ucuz hammadde, ucuz boya ve hijyen şartları ile hiç ilgisi olmayan ortamlarda kontrolsüz üretimler yapmaktadır. Fiyatlarının daha düşük olması nedeniyle bu ürünler tüketiciler tarafından tercih edilmektedir.

PLASTİKLER GERİ DÖNÜŞÜMÜ MÜMKÜN OLAN MADDELERDİR

Çevrede giderek daha fazla görülen rahatsızlık verici atıkların sadece %1’ini plastik atıklar teşkil etmektedir. Plastikler geri dönüşümü mümkün olan bir madde olması nedeniyle, kullanıldıktan sonra tekrar geri dönüşümü sağlanarak, ekonomiye ve çevreye katkıda bulunulabilir; ancak bunun için yeterli tesis, tüketici bilgilendirmesinin daha yaygın bir şekilde gerçekleştirilmesi gerektiği şarttır. Burada ayrıca en önemli görev belediyelere düşmektedir. Evsel ve endüstriyel atıklarda atıkların tasnif edilerek atılması hakkında bir uygulama henüz yeterli ve yaygın değildir. Böyle bir uygulamanın geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması sayesinde atık kirliliği her alanda asgari düzeye iner; ülke ekonomisine katkı sağlanır.

ÜÇSAN PLASTİK – Halkla İlişkiler Departmanına yazı için teşekkürler 🙂